Menu główne:
Celem ćwiczeń oddechowych jest pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużenie fazy wydechowej oraz zapobieganie mówieniu na wdechu . Należy pamiętać iż nieprawidłowe oddychanie wpływa niekorzystnie na wymowę. Oddychanie przez usta powoduje, że przepływające ponad językiem powietrze utrudnia właściwą pionizację języka i w związku z tym, dziecko ma problemy z artykulacją głosek wymagających tejże pionizacji takich jak np. sz, ż, cz, dż, l, r. Wszelkie zaburzenia oddechowe wyrażające się, m.in.: płytkim powierzchownym oddechem, utratą pewnej dawki powietrza przed rozpoczęciem mowy (na starcie mowy), brakiem koordynacji między ruchami oddechowymi klatki piersiowej i powłok brzusznych, lub paradoksalnymi ruchami przepony, mową na bardzo krótkim wydechu, itd., mogą powodować rozpad koordynacji wszystkich ruchów, które biorą udział w mówieniu, tj.: oddechowych, fonacyjnych, artykulacyjnych, mimicznych i gestykulacyjnych, a w konsekwencji przyczynić się do powstania zaburzeń mowy, takich jak: jąkanie (zaburzenie płynności mowy), mowę bezładną („trzepotanie mowy”, przyspieszony napęd mowy), nadmierne lub spowolniałe tempo mówienia. Prawidłowe funkcjonowanie jam nosowych rzutuje na prawidłowe funkcje fonacyjno-artykulacyjne czyli mówienie. Jamy nosa pełnią też funkcję rezonacyjną. Rezonans nosowy jest konieczny w wypowiadaniu samogłosek nosowych: ą, ę oraz spółgłosek: m, n, ń, także tylnojęzykowych, jak np. w wyrazie „bank”. W czasie artykulacji głosek nosowych przejście między jamami nosowymi i jamą ustną pozostaje otwarte. Kiedy podczas procesu fonacyjno-artykulacyjnego całkowicie wyłączony jest rezonator nosowy, powstają głoski ustne. Nieprawidłowe kierowanie strumienia powietrza przy wdechu i wydechu może prowadzić do różnego rodzaju seplenienia Warto poświęcić czas na treningi oddechowe z uwagi na ten jakże istotny fakt integracyjnego związku oddychania z możliwością płynnego, komunikatywnego, ale i ekonomicznego wypowiadania się dziecka.
ĆWICZENIA ODDECHOWE
1. Ćwiczenia mobilizujące wyłącznie aparat oddechowy
-zdmuchiwanie lub przedmuchiwanie z gładkiej, a następnie z chropowatej powierzchni lekkich przedmiotów np. piłeczki, wacika, zabawek wyciętych z papieru
- dmuchanie na wiatraczki, statki pływające po wodzie lub zawieszone na nitkach lekkie przedmioty np. piłeczki, listki, kwiatki, słoneczka itd.
- zdmuchiwanie świecy (można zwiększać stopniowo odległość)
- dmuchanie na świece tak, aby nie zgasła
- nadmuchiwanie balona
- dmuchanie lub gra na flecie, piszczałce, trąbce
- gwizdanie na gwizdku
- puszczanie baniek mydlanych
- robienie bąbelków w szklance (przy użyciu rurki)
- dmuchanie na skrawki papieru, lekkie przedmioty zawieszone na różnej długości nitkach
- studzenie herbaty
- wąchanie kwiatów
- chuchanie na zmarznięte ręce, szybę, lusterko
- dmuchanie na kartkę papieru
- dmuchanie w dmuchawkę aby się rozwinęła
- ćwiczenia z użyciem rurki: rozdmuchiwanie małych przedmiotów na stole, przekładanie małych przedmiotów na przygotowany obrazek, przenoszenie z jednego miejsca na drugie np. zbieramy do koszyka jabłka które spadły z drzewa
- ćwiczenia z piórkami: zdmuchiwanie z ręki i łapanie, dmuchanie na piórko aby jak najdłużej było w powietrzu, mocne dmuchnięcie aby piórko poleciało jak najdalej
- dmuchanie np. małej papierowe kulki po narysowanym na kartce torze
- zdmuchiwanie domku z kart
- zdmuchiwanie kawałku papieru z nosa
- dmuchanie na swoją grzywkę aby się włosy ruszały
- kartka z rozlaną farbą + rurka – rozdmuchiwanie plamy farby
- mecz piłki pingpongowej- czworo lub dwoje dzieci siedzi naprzeciw siebie
- dmuchają na piłeczkę, tak aby nie spadła ze stołu;
- liczenie na jednym wydechu,
- powtarzanie zdań na jednym wydechu
2. Ćwiczenia oddychania brzuszno – przeponowego
- w pozycji leżącej, jedna ręka na klatce piersiowej, druga na brzuchu, obserwacja zmian w trakcie oddychania (ruchy klatki piersiowej przy wdechu i wydechu)
- naśladowanie różnych rodzajów śmiechu
- huśtanie (przy wdechu podnosi się, przy wydechu opada) na brzuszku ulubionej zabawki (może być też to inny przedmiot) tak aby nie spadła
- leżąc płasko na plecach kładziemy ręce przy biodrach i kilkanaście razy głęboko oddychamy, w fazie wdechowej nabieramy powietrze całą przestrzenią jamy ustnej
i nosowej, w fazie wydechowej wydmuchujemy powietrze przez szczelinę lekko rozwartych ust, tak aby powietrze natrafiało na lekki opór warg. Jednocześnie obserwujemy, czy podczas wdechu unosi się nam lekko brzuch, a dolne żebra rozszerzają się
- stojąc robimy wdech, wydychamy powietrze w 2, 3, 4, 5 gwałtownych dmuchnięciach
- stojąc bierzemy głęboki wdech a następnie energicznie wydychamy powietrze
- wdech połączony z odwróceniem ramion (dłonie do przodu),wydech nawrócenie ramion;
3. Ćwiczenia oddechowe łączone z ćwiczeniami ruchowymi
- wykonywanie wdechu z jednoczesnym ruchem rąk na boki, a wydechu z przesunięciem rąk do przodu, aż do zupełnego ich skrzyżowania
- przy wdechu ręce podnosimy do góry, a przy wydechu opuszczamy
- dłonie oparte na karku, przy wdechu łokcie odciągamy do tyłu, przy wydechu wracają do pozycji wyjściowej tzn. łączenie ich z przodu aż do ich zetknięcia
- skręt tułowia w bok przy szybkim wdechu, a następnie powolny wydech i powrót do początkowej pozycji
- tułów pochylamy do przodu, ręce swobodnie zwisają, podczas skłonu wykonujemy wdech, natomiast prostowanie tułowia to równoczesne unoszenie rąk i wdech
- naśladowanie drzew poruszających się na wietrze
4. Ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem pojedynczych głosek (Najpierw wymawiamy głoski z jednakową głośnością, potem ze zmianą natężenia głosu, raz ciszej, raz głośniej. Wyżej wymienione ćwiczenia można przeprowadzić w czasie wymawiania samogłosek, początkowo każdą samogłoskę oddzielnie, potem łączyć je po dwie lub trzy.)
- z wykorzystaniem onomatopei, w formie zabawy naśladujemy np.
§ aaaaaaaaa – płacz lalki
§ oooooooo – zdziwienie
§ brrrr – odczuwanie zimna
§ muuuuuuu – mruczenie krowy
§ sssssssss – syczenie węża
§ szszsz – szum drzew na wietrze
- wdech, a przy wydechu postaraj się wymówić jak najdużej: aaaa, ooooooo, eeeee, uuuuu, yyyyyyy, iiiiiiiii
- wykonanie wydechu wymawiając "s" raz ciszej, raz głośniej
- lokomotywa – wydmuchiwanie nadmiaru pary (na głoskach ffffff, szszszsz),
5. Ćwiczenia oddechowe łączone z mówieniem i śpiewaniem
- śpiewanie
- recytowanie wierszy